Τι είναι η Βιταμίνη D, ποιος ο ρόλος της στον οργανισμό.

Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τι είναι η Βιταμίνη D, ποιος ο ρόλος της στον οργανισμό.

Health is beauty blog
Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες μεσογειακές χώρες, δε θα περίμενε κανείς να υπάρχει έλλειψη της βιταμίνης D, λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας. Μελέτες όμως έχουν δείξει ότι τα επίπεδα βιταμίνης D τόσο στον ελληνικό πληθυσμό, όσο και σε άλλους μεσογειακούς λαούς, πολύ συχνά είναι χαμηλότερα από τα φυσιολογικά και η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συνηθέστερη από στις βορειότερες χώρες. Πρόσφατη μελέτη στον Ελληνικό πληθυσμό ανέδειξε πως το 57,7% έχει έλλειψη βιταμίνης D. Από διάφορες μελέτες, προκύπτει ότι το 40-100% των ηλικιωμένων σε Ευρώπη και ΗΠΑ έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
 
Η βιταμίνη D είναι μια μία ομάδα λιποδιαλυτών βιταμίνων, η οποία θεωρείται ταυτόχρονα και ορμόνη.  Ασκεί τη δράση της σχεδόν σε όλα τα όργανα του σώματος και φαίνεται ότι επηρεάζει την έκφραση πολλών γονιδίων, τουλάχιστον 200, με πολλούς διαφορετικούς μηχανισμούς.
 
Στον άνθρωπο, οι σημαντικότερες ενώσεις σε αυτήν την ομάδα είναι βιταμίνη D3 (επίσης γνωστή ως χολοκαλσιφερόλη) και βιταμίνη D2 (εργοκαλσιφερόλη).
 
Η κύρια φυσική πηγή της βιταμίνης είναι η σύνθεση της χολοκαλσιφερόλης στα χαμηλότερα στρώματα της επιδερμίδας του δέρματος μέσω μιας χημικής αντίδρασης που εξαρτάται από την έκθεση στον ήλιο (ειδικά η ακτινοβολία UVB) και για τον λόγο αυτό είναι γνωστή σαν βιταμίνη του ήλιου.
 
Η βιταμίνη D  βρίσκεται επίσης σε τροφές όπως ορισμένα «λιπαρά» ψάρια (σολομός, σκουμπρί, τόνος, μπακαλιάρος, πέστροφα, σαρδέλες), το μουρουνέλαιο, τα αυγά (κρόκος), το βοδινό συκώτι, οι γαρίδες, το σέλερι και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Μικρή ποσότητα όμως αυτής προσλαμβάνεται από τις τροφές.  
 
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D διαγιγνώσκεται από την ανεύρεση χαμηλών επιπέδων αυτής στο αίμα.
 
  • Επάρκεια βιταμίνης D:  25-υδροξυ βιταμίνη D3 >30ng/ml.
  • Έλλειψη βιταμίνης D:  <20ng/ml,
  • Ανεπάρκεια:  21-29ng/ml.
     
Παράγοντες που επηρεάζουν την σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα είναι.
 
Η ηλικία : η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό μειώνεται με την ηλικία
 
Η εποχή του χρόνου : το χειμώνα η παραγωγή της ελαττώνεται, επειδή η ηλιοφάνεια είναι μικρότερη
 
Το γεωγραφικό πλάτος : γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 35° σχετίζεται με μικρότερη παραγωγή βιταμίνης D, γιατί οι ακτίνες του ήλιου δεν πέφτουν κάθετα στη γη.
 
Το χρώμα του δέρματος : η σύνθεσή της είναι μικρότερη στα σκουρόχρωμα δέρματα, καθώς η μελανίνη δρα σαν φραγμός για την υπεριώδη ακτινοβολία.
 
Η χρήση αντηλιακών προϊόντων, τα οποία εμποδίζουν τη σύνθεσή της.
 
Άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες οι οποίοι δρουν αρνητικά στην σύνθεση της βιταμίνης D είναι η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η τρύπα του όζοντος,
 
Αυξημένο κίνδυνο για έλλειψη βιταμίνης D διατρέχουν :
 
  • Άτομα με περιορισμένη έκθεση στο φως του ήλιου (π.χ. ηλικιωμένοι, ιδρυματοποιημένοι ή κλινήρεις ασθενείς, κάλυψη δέρματος λόγω θρησκευτικών ή πολιτισμικών πεποιθήσεων, εσκεμμένη αποφυγή έκθεσης στον ήλιο λόγω αισθητικών ή προβλημάτων υγείας, υπάλληλοι γραφείου, νυχτοφύλακες)
  • Υπερβολική χρήση αντηλιακών. Το αντηλιακό απορροφά ή αντανακλά το υπεριώδες φως και αποτρέπει μεγάλο μέρος του από το να φτάσει στο δέρμα. Το αντηλιακό με δείκτη ηλιακής προστασίας (SPF) 8 με βάση το φάσμα UVB μειώνει τη συνθετική ικανότητα βιταμίνης D κατά 95%, και το SPF 15 το μειώνει κατά 98%.
  • Ηλικιωμένοι με ιστορικό πτώσεων
  • Παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος >30)
  • Άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα
  • Βρέφη που θηλάζουν
  • Οι έγκυες γυναίκες και αυτές που θηλάζουν
  • Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, με αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση
  • Άτομα με προβλήματα υγείας, όπως : οστεοπόρωση, μεταβολική οστική νόσο (ραχίτιδα, οστεομαλακία),    μη τραυματικά κατάγματα, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, π.χ. κοιλιοκάκη, νόσος Crohn, κυστική ίνωση, παγκρεατίτιδα, χειρουργικές επεμβάσεις παράκαμψης στομάχου ή εντέρου, ηπατικές και νεφρικές παθήσεις, ενδοκρινικές παθήσεις : υπερπαραθυρεοειδισμός, κοκκιωματώδεις νόσοι, π.χ. σαρκοείδωση, φυματίωση, ιστοπλάσμωση, κοκκιδιομύκωση, βηρυλίωση.
  • Χρήση φαρμάκων : αντιεπιληπτικά, ψυχοτρόπα, κορτιζόνη, αντιφυματικά, αντιμυκητιασικά, φάρμακα για το AIDS κ.α.
  • Εργαστηριακές ενδείξεις διαταραχής του μεταβολισμού του ασβεστίου και φωσφόρου
                     
Ποια τα οφέλη της στον οργανισμό;
 
H βιταμίνη D δρα στα οστά και στο μεταβολισμό του ασβεστίου
 
Σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D στα παιδιά προκαλεί ραχίτιδα, μια χαλάρωση και αποδυνάμωση των οστών, η οποία είναι μια σπάνια ασθένεια στον ανεπτυγμένο κόσμο και οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της ανάπτυξης), οστεομαλακία και οστεοπόρωση – κατάγματα στους ενήλικες. Επίσης, τα άτομα με χαμηλή βιταμίνη D παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα πτώσεων..
 
Τα τελευταία όμως χρόνια πλήθος επιστημονικών μελετών υπογραμμίζουν το σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D όχι μόνο στη σκελετική, αλλά και στη συνολική υγεία του οργανισμού, καθώς βοηθά στη μείωση των φλεγμονών, στην καλή ρύθμιση και ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην ανάπτυξη των κυττάρων και στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
 
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η ανεπάρκειά της μπορεί να σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου για αρκετές παθήσεις, όπως διάφορες κακοήθειες (μαστού, μήτρας, ωοθήκης, κύστεως),    αυτοάνοσα νοσήματα (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτις), φλεγμονώδεις (νόσος Crohn, φυματίωση) και νευρολογικές παθήσεις (νόσος Parkinson, σχιζοφρένια, κατάθλιψη, σκλήρυνση κατά πλάκας), καρδιαγγειακά νοσήματα (υπέρταση, αρτηριοσκλήρυνση, έμφραγμα), ενδοκρινικές διαταραχές (σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία). Ωστόσο, για τα παραπάνω υπάρχουν κυρίως επιδημιολογικά δεδομένα και χρειάζονται περαιτέρω μελέτες, για πλήρη τεκμηρίωση των παραπάνω στοιχείων.
 
Συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης D
 
Συνήθως όταν υπάρχει  έλλειψη βιταμίνης D δεν αναφέρονται  εμφανή και σαφή συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν μετά από πολλά έτη,  Τέτοια  μπορεί να είναι:
  • μυϊκή αδυναμία,
  • χρόνια κόπωση,
  • αλλαγές στη διάθεση, όπως άγχος και κατάθλιψη,
  • χρόνιος πόνος,
  • κράμπες,
  • πόνος στις αρθρώσεις,
  • αδυναμία συγκέντρωσης,
  • κεφαλαλγίες.
 
Αναγκαίος χρόνος έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία
 
Ο χρόνος έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία που απαιτείται για τη σύνθεση των απαραίτητων ποσοτήτων βιταμίνης D εξαρτάται από διάφορους παράγοντες.
 
Έκθεση του 18% του σώματος  (άνω- κάτω άκρα, πρόσωπο) στο ηλιακό φως,   για 10-15 από τις 10 πμ μέχρι τις 2 μμ, χωρίς αντηλιακό, τρεις  φορές την εβδομάδα θεωρείται  ικανό χρονικό διάστημα για να παράσχει στον οργανισμό την απαιτούμενη ποσότητα βιταμίνης D. Βέβαια, υπάρχουν προβληματισμοί όσον αφορά στην έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και την πρόκληση καρκίνου του δέρματος. Η παρατεταμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία πρέπει να αποφεύγεται, ιδίως στην παιδική ηλικία. Φαίνεται, πάντως, ότι η χρόνια – όχι έντονη – έκθεση στο ηλιακό φώς δεν είναι παράγων κινδύνου για εμφάνιση μελανώματος – αντίθετα ίσως είναι προστατευτική. Στη σύγχρονη βιβλιογραφία, προκύπτει μεγάλος προβληματισμός σχετικά με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, ώστε να επιτευχθεί “ισορροπία” ανάμεσα στην πρόληψη – αποφυγή δερματικού καρκίνου και την επίτευξη επαρκών επιπέδων βιταμίνης D, που λειτουργούν προστατευτικά.
 
Στις περιπτώσεις που οι ανάγκες του οργανισμού δεν καλύπτονται, χορηγείται βιταμίνη D από το στόμα.
Πηγές άρθρου:



Επικοινωνία
Athens Pallini
15351
healthisbeautyblog@gmail.com
Άρθρα στο Blog
Επιστροφή στο περιεχόμενο